Ngành gạo – vấn đề gai góc trong đàm phán thương mại quốc tế
Đó là nhận định của bài viết đăng trên mạng tin của tổ chức phân tích thông tin tình báo Stratfor. Bên cạnh đó, theo bài viết, thị trường gạo thế giới đối mặt với nguy cơ bị gián đoạn trong thời gian tới, trong khi xuất khẩu vẫn tập trung ở một số nhà sản xuất gạo.
Trong mấy năm qua, những biện pháp bảo hộ đã dẫn đến một số thay đổi quan trọng trên thị trường gạo. Ấn Độ, luôn là nước sản xuất gạo lớn, đã vọt lên chiếm vị trí đầu bảng các nước xuất khẩu gạo trên thế giới nhờ sự trợ giúp của các khoản trợ giá và đồng rupee yếu.
Tương tự Ấn Độ, Trung Quốc cũng đang tiến hành những biện pháp để thúc đẩy sản xuất gạo trong nước. Tuy nhiên, giá gạo cao cộng với lượng tiêu thụ trong nước gia tăng đã dẫn đến nghịch lý là Trung Quốc trở thành một trong những nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới cho dù Bắc Kinh đang thực thi một số hạn ngạch ngặt nghèo đối với nhập khẩu gạo.
Các biện pháp quản lý của chính phủ đã đảm bảo rằng gạo nước ngoài chỉ chiếm tỉ lệ phần trăm nhỏ trong tổng lượng tiêu dùng của Bắc Kinh, song quy mô quá lớn của thị trường Trung Quốc vẫn khiến quốc gia này đóng vai trò thiết yếu trên thị trường gạo thế giới.
Nhu cầu lớn của Trung Quốc đối với gạo nhập khẩu sẽ không thể sớm biến mất. Tương tự, Bắc Kinh sẽ phải tiếp tục các khoản trợ giá cho người nông dân nhằm giảm 1,5% giá gạo trong vụ mùa 2017-2018.
Với quyết tâm buộc Bắc Kinh phải mở cửa thị trường, cuối năm ngoái Mỹ đã đệ đơn kiện Trung Quốc lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), với lý do Bắc Kinh áp đặt hạn ngạch đối với nhập khẩu gạo, lúa mì và ngô. Nhưng dù Washington có thể đạt được một số thành công trong việc giành quyền tiếp cận một số sản phẩm ngũ cốc chủ chốt khác, khả năng gạo vẫn được bảo hộ chặt chẽ do tầm quan trọng của loại ngũ cốc này đối với văn hóa Trung Quốc.
Ảnh hưởng của Trung Quốc đối với hoạt động sản xuất gạo của thế giới không chỉ dừng ở lĩnh vực tiêu thụ và các biện pháp bảo hộ. Đơn cử như nông dân trồng lúa ở Thái Lan và Việt Nam phụ thuộc nặng nề vào sông Mekong để tưới tiêu cho mùa màng, song Trung Quốc đang tìm cách giành quyền kiểm soát nhiều hơn đối với nguồn nước này với hy vọng gia tăng ảnh hưởng trên toàn khu vực.
Tuy nhiên, các nước sản xuất gạo tại Đông Nam Á có thể tự tạo mối đe dọa cho chính bản thân nhiều hơn là mối đe dọa đến từ Trung Quốc. Thành công của nhiều chính phủ khu vực phụ thuộc nhiều vào gạo, do vậy các chính quyền thường xuyên dùng viện trợ cho lĩnh vực này để tăng cường hỗ trợ cho các cộng đồng nông thôn.
Ví dụ như Thái Lan đã chi 16 tỷ USD trong khoảng năm 2012-2014 để hỗ trợ các nông dân địa phương đối phó với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các nước láng giềng cũng như giá gạo thấp ở nước ngoài. Tuy nhiên, cơ cấu chính trị không ổn định cộng với nguồn ngân quỹ hao hụt đã dẫn đến nhiều điều chỉnh trong chương trình trợ giá, khiến thị trường gạo Thái Lan thêm bất ổn.
Do các chính phủ lạm dụng các hình thức trợ giá trong suốt mấy thập niên qua nên thị trường quốc tế rơi vào tình trạng dư thừa công suất. Mặc dù các chính phủ Thái Lan và Việt Nam đã có nỗ lực thuyết phục nông dân trồng gạo chuyển sang các cây trồng khác, sản lượng trên toàn cầu vẫn đạt trên 42 triệu tấn, cao hơn mức năm 2016 song hơn mức của năm 2014. Việt Nam chiếm phần lớn mức tăng sản lượng này.
Chủ nghĩa bảo hộ cũng tiếp tục được áp dụng tại các nước phát triển. Mặc dù Nhật Bản và Hàn Quốc chỉ đóng vai trò nhỏ trên thị trường gạo thế giới, mỗi nước đều áp thuế quan 200% hoặc hơn đối với ngành này và chi mỗi năm hàng tỷ USD để trợ giá gạo.
Trong khi đó, các nhà sản xuất tại Mỹ, quốc gia phát triển duy nhất nằm trong nhóm 5 nhà xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, nhận được sự hỗ trợ chính trị và xã hội ít hơn so với những nông dân châu Á.
Do sản lượng gạo của Mỹ cao hơn nhiều so với lượng tiêu thụ của nước này nên nông dân Mỹ phụ thuộc vào xuất khẩu để duy trì kế sinh nhai. Điều này lý giải tại sao các nhà sản xuất gạo của Mỹ thất vọng với Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) khi văn kiện này được ký lần đầu tiên: Nông dân Mỹ hầu như không được hưởng thêm quyền tiếp cận nào đối với thị trường Nhật Bản.
Trong khi đó, Mexico nhất trí xóa thuế quan cho gạo nhập khẩu từ Việt Nam - một trong những đối thủ chính của Mỹ tại thị trường Mexico. Mặc dù cuối cùng Washington đã rút khỏi hiệp định đa phương này, song lịch sử cho thấy nhiều thách thức sẽ nảy sinh trong các cuộc đàm phán song phương về những văn kiện thay cho TPP.
Đơn cử như nếu hiệp định thương mại của Mỹ với Hàn Quốc được đưa ra thảo luận, gạo có thể sẽ là vấn đề gai góc như đã từng hồi năm 2007, khi đó các nhà đàm phán đã phải loại chủ đề này ra khỏi bàn đàm phán thì mới đạt được thỏa thuận đầu tiên.
Trong những tháng tới, gạo sẽ vẫn là trung tâm của các cuộc đàm phán mậu dịch giữa các nhà sản xuất và nhà tiêu dùng gạo lớn nhất châu Á. Và như những gì đã chứng kiến tại các cuộc đàm phán song phương giữa một bên là Liên minh châu Âu (EU) và một bên là Nhật Bản, khối Mercosur và Canada, ngay cả những điểm bất đồng nhỏ cũng có thể làm trì hoãn hoặc chệch hướng các cuộc đàm phán mậu dịch, nhất là khi đụng đến vấn đề nông nghiệp.
Gạo là vấn đề không hề nhỏ đối với hầu hết các quốc gia châu Á. Tuy nhiên, trong khi một số quốc gia có thể buộc phải gạt lĩnh vực này ra khỏi các cuộc đàm phán mậu dịch để thúc đẩy các cuộc đàm phán đó, thị trường gạo sẽ tiếp tục bị phương hại do sự bất ổn và kém năng suất bắt nguồn từ những biện pháp bảo hộ thái quá./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Điểm nhấn trong Đối thoại Kinh tế Mỹ-Trung
06:30' - 03/08/2017
Bộ trưởng Nông nghiệp Mỹ Sonny Perdue và Phó Thủ tướng Trung Quốc Uông Dương đã ký nghị định thư về vệ sinh an toàn thực phẩm, mở đường để Mỹ xuất khẩu gạo sang Trung Quốc.
-
Kinh tế Thế giới
Gạo Mỹ lần đầu tiên được phép vào thị trường Trung Quốc
15:09' - 21/07/2017
Trung Quốc và Mỹ mới đây đã thống nhất một số điểm trong hợp tác nông nghiệp tại Đối thoại kinh tế toàn diện (CED) giữa hai nước.
-
Kinh tế Việt Nam
Khắc phục yếu kém nội tại để ngành lúa gạo phát triển bền vững
19:05' - 24/05/2017
Mặc dù đã đạt được thành tích tăng trưởng vượt bậc trong nhiều năm nhưng ngành lúa gạo vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức và nhiều rào cản về chính sách khiến cho năng lực cạnh tranh bị giảm sút.
-
Hàng hoá
Gạo Thái Lan được cấp hạn ngạch xuất khẩu sang Mexico
14:37' - 21/03/2017
Thái Lan đã được Mexico cấp hạn ngạch xuất khẩu gạo trắng hạt dài nhằm hạ giá và đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Nga ký sắc lệnh đầu tiên về kế hoạch phát triển đất nước sau nhậm chức
07:40'
Phóng viên TTXVN tại Moskva đưa tin, ngày 7/5, sau lễ tuyên thệ nhậm chức, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký sắc lệnh về mục tiêu quốc gia phát triển đất nước đến năm 2030, triển vọng đến năm 2036.
-
Kinh tế Thế giới
Các sân bay khắp nước Anh gặp sự cố
07:32'
Nhiều sân bay quốc tế của Anh, gồm Heathrow, Gatwick, Stansted, Edinburgh, Birmingham và Manchester, đều gặp sự cố với cổng điện tử kiểm soát hộ chiếu khiến hành khách phải xếp hàng chờ nhập cảnh.
-
Kinh tế Thế giới
Ông Donald Trump đối mặt với nguy cơ phạt tù nếu vi phạm lệnh cấm phát ngôn
18:30' - 07/05/2024
Thẩm phán cho rằng mức phạt tối đa 1.000 USD cho mỗi lần vi phạm lệnh cấm phát ngôn là không đủ sức răn đe, do đó ông đang cân nhắc phạt tù cựu Tổng thống Mỹ.
-
Kinh tế Thế giới
Trung Quốc gia hạn chính sách miễn thị thực cho 12 quốc gia
18:26' - 07/05/2024
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm (Lin Jian) ngày 7/5 thông báo Trung Quốc đã quyết định gia hạn chính sách miễn thị thực đối với các chuyến đi ngắn hạn tới nước này cho 12 quốc gia.
-
Kinh tế Thế giới
FAA điều tra nghi vấn Boeing làm giả hồ sơ liên quan dòng máy bay 787
10:28' - 07/05/2024
FAA cho biết đã mở cuộc điều tra sau khi Boeing thông báo rằng công ty có thể chưa hoàn thành các cuộc kiểm tra cần thiết để đảm bảo dòng điện an toàn giữa các bộ phận của máy bay.
-
Kinh tế Thế giới
Tiêu dùng tiếp sức cho nền kinh tế Đức
21:59' - 06/05/2024
Theo Hiệp hội Thương mại Đức (HDE), tâm lý tiêu dùng của người dân nước này tiếp tục có xu hướng tích cực, trong bối cảnh nền kinh tế Đức đang có những dấu hiệu tiến triển tốt.
-
Kinh tế Thế giới
Bầu cử Mỹ 2024: "Sức nặng" của nhóm cử tri đặc biệt
10:27' - 06/05/2024
Nhóm cử tri đặc biệt có "sức nặng" trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024, bao gồm những người "không ưa" cả hai ứng cử viên đại diện cho đảng Dân chủ và Cộng hòa.
-
Kinh tế Thế giới
Cuba triển khai hệ thống thị thực điện tử mới cho khách du lịch
07:30' - 06/05/2024
Từ tháng 5 này, Cuba triển khai hệ thống thị thực điện tử mới dành cho du lịch nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho khách quốc tế.
-
Kinh tế Thế giới
Thái Lan: Nắng nóng tàn phá các trang trại sầu riêng
20:31' - 05/05/2024
Một đợt nắng nóng tàn khốc tại Đông Nam Á đã khiến sản lượng sầu riêng của Thái Lan bị sụt giảm và chi phí tăng vọt.