Liệu kỷ nguyên của Mỹ ở Trung Đông đang đi đến hồi kết?
Đây là nhận định được đăng trên tờ World Politics Review. Những thay đổi tự nhiên trong cục diện an ninh tại khu vực đang nằm ngoài khả năng kiểm soát của Mỹ.
Ba tháng sau khi đánh bại tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Mosul, lực lượng an ninh Iraq được sự hỗ trợ của các chiến binh dòng Shi'ite và quân đặc nhiệm Iran đã tấn công người Kurd ở Iraq, giành lại quyền kiểm soát thành phố chiến lược Kirkuk cùng những giếng dầu quan trọng gần đó từ tay chính quyền khu tự trị người Kurd (KRG).
Chiến dịch phản công này là nhằm đáp trả cuộc trưng cầu dân ý về độc lập cho người Kurd mà KRG đã tiến hành ba tuần trước đó, nhưng nó cũng có thể là tín hiệu mới, một giai đoạn nguy hiểm về xung đột nội bộ ở Iraq.
Tính đến thời điểm này, Mỹ đã thất bại trong việc ngăn cản đối đầu, chiến sự giữa hai bên, dù tỏ ra cố gắng.Washington phản đối cuộc trưng cầu dân ý của người Kurd, nhưng không thể ngăn chặn. Mỹ cũng không buộc được Iraq dừng cuộc tấn công nhằm vào Kirkuk.
Baghdad đơn giản đã phớt lờ cảnh báo của Mỹ về khả năng ngừng cung cấp huấn luyện, thiết bị quân sự nếu như Iraq tiếp tục tấn công người Kurd.
Rất ít dấu hiệu cho thấy Mỹ có đủ khả năng để ngăn chặn bạo lực kế tiếp tại Iraq, đó là vấn đề lớn. Xung đột giữa chính quyền Trung ương Iraq với người Kurd liên quan đến ưu tiên chính trị của Bagdad và đồng minh Iran, nhưng đó cũng là minh chứng cho thấy sự suy giảm của đòn bẩy ảnh hưởng có tính lịch sử của Mỹ ở Trung Đông.
Đòn bẩy là khả năng quản trị, đặc biệt là với một cường quốc toàn cầu như Mỹ, muốn lái các sự kiện ở các nơi trên thế giới.Đó chính là năng lực buộc một nước khác, dù là đối tác hay đối thủ, phải làm điều mà lẽ ra những nước này không muốn, cũng như phải dừng việc mà họ muốn làm.
Đối với Mỹ, đòn bẩy chỉ có được từ một chính sách nhất quán được tạo dựng để tối ưu hóa. Sự chuyển dịch bất ngờ về chính sách có thể tạo hiệu quả tích cực trong nước, vì điều đó khiến dư luận cho rằng chính quyền đang cải cách, nhưng nó cũng làm suy giảm đòn bẩy ảnh hưởng.
Đòn bẩy chiến lược có tính chất hạn định theo thời gian. Đối tác và đối thủ của Mỹ chịu tác động bởi cách hành xử của Mỹ gần đây nhiều hơn là vài năm, thậm chí là vài tháng trước đây.Điều này đặc biệt đúng nếu áp dụng với các đồng minh và đối tác.Khi ít đương đầu với mối nguy, họ sẽ ít cần đến Mỹ, điều này đồng nghĩa với việc Mỹ mất đi đòn bẩy ảnh hưởng.
Đòn bẩy chiến lược cũng có tính đảo nghịch. Các nước khác, nhất là những nước ở Trung Đông, có khả năng hoặc đang kiềm tỏa Mỹ theo những cách thức khác nhau. Một số đã đưa ra cách thức tốt nhất để đối phó với hệ thống chính trị Mỹ.
Israel đặc biệt thành công ở khía cạnh này và dường như Israel có đòn bẩy ảnh hưởng với Mỹ còn mạnh hơn là Mỹ với Israel.
Một kĩ thuật khác để chống lại đòn bẩy Mỹ là tìm kiếm các đối tác an ninh và nhà cung cấp vũ trang thay thế. Việc Iraq quay sang trông cậy vào Iran là ví dụ điển hình. Một số khác đã hướng sang Nga và vài năm tới, Trung Quốc có thể chiếm chỗ của Mỹ trong hệ thống an ninh khu vực.
Những nhân tố trên khiến ảnh hưởng dài hạn của Mỹ ở Trung Đông đứng trước triển vọng u ám. Đòn bẩy của Mỹ đã bị xói mòn trong nhiều thời điểm, hệ quả trong các bước đi sai lầm của Mỹ, cũng như những chuyển dịch an ninh tự nhiên ở khu vực. Đà suy giảm bắt đầu khi làn sóng bất ổn ở Iraq cho thấy Mỹ không thể định hình Trung Đông chỉ bằng việc duy trì lực lượng quân sự tương đối ít tốn kém.
Cùng lúc, một số quốc gia trong khu vực như Saudi Arabia ngày càng tự tin và giảm dần phụ thuộc vào Mỹ. Vì lý do riêng, Thổ Nhĩ Kỳ dừng sách lược hướng Tây và hội nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) để tập trung vào Trung Đông, cạnh tranh ảnh hưởng với Mỹ. Nga quay trở lại khu vực theo một cách thức ồn ào với sự can dự ở Syria. Iran định ra một chiến lược khu vực hiệu quả.
Thế nhưng nguyên nhân hàng đầu chính là việc Chính quyền Tổng thống Barack Obama và hiện là Chính quyền Tổng thống Donald Trump dường như đã quyết định ít có lý do để đầu tư tiền bạc nhằm định hình môi trường an ninh Trung Đông, nhất là khi Mỹ không còn phụ thuộc nhiều vào dầu mỏ từ khu vực này.
Đây có lẽ là điểm kết thúc cho cho kỉ nguyên Mỹ ở Trung Đông. Mỹ cần phải nhận ra rằng suy giảm ảnh hưởng ở Trung Đông không đơn giản chỉ là hệ quả của việc thiếu ý chí hay quyết tâm hành động, mà là thực tế không thể tránh khỏi, đó là biến chuyển tự nhiên từ việc điều hành của Mỹ và an ninh tại chính khu vực./.
Tin liên quan
-
Hàng hoá
Bất ổn Trung Đông giúp giá dầu thế giới đi lên
14:36' - 21/10/2017
Tình hình bất ổn ở Trung Đông giúp giá dầu đi lên trong hầu hết các phiên giao dịch của tuần qua.
-
Hàng hoá
Giá dầu thế giới tăng do bất ổn ở Trung Đông
08:49' - 18/10/2017
Giá dầu thế giới tăng trong phiên giao dịch ngày 17/10 sau khi tình hình bất ổn leo thang ở Trung Đông đã làm dấy lên quan ngại về hoạt động xuất khẩu dầu của khu vực này.
-
Hàng hoá
Căng thẳng địa chính trị tại Trung Đông đang hỗ trợ giá dầu
09:10' - 17/10/2017
Giá dầu thế giới tăng khoảng 1% vào lúc đóng cửa phiên giao dịch 16/10, khi Iraq bắt đầu chiến dịch giải phóng thành phố giàu tài nguyên dầu mỏ Kirkuk vốn thuộc sự kiểm soát của lực lượng người Kurd.
-
Kinh tế Thế giới
Trung Quốc có ảnh hưởng không thua kém Mỹ ở Trung Đông
06:30' - 09/09/2017
Có một quốc gia hành động thận trọng và chắc chắn có ảnh hưởng không thua kém gì Mỹ ở vùng Vịnh và Trung Đông, đó là Trung Quốc.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Đợt tăng vốn lớn nhất cho Ngân hàng Thế giới kể từ năm 2022
15:49'
11 quốc gia đã cam kết đóng góp hơn 11 tỷ USD cho các công cụ vốn hỗn hợp và bảo lãnh danh mục đầu tư mới, được thiết kế để mở rộng năng lực cho vay của ngân hàng thêm 70 tỷ USD trong 10 năm.
-
Kinh tế Thế giới
Căng thẳng tại Trung Đông: Indonesia cân nhắc tìm kiếm nguồn cung dầu thô mới
14:16'
Theo phóng viên TTXVN tại Jakarta, trong bối cảnh xung đột tại Trung Đông leo thang, Indonesia đang xem xét tìm kiếm các nhà cung cấp dầu thô thay thế từ châu Phi và Mỹ Latinh.
-
Kinh tế Thế giới
IMF khuyến nghị các nước củng cố tài chính và tăng cường cải cách kinh tế
13:04'
Ngày 19/4 Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) khuyến nghị các nước Mỹ Latinh kết hợp củng cố tài chính với tăng cường cải cách kinh tế để thúc đẩy tăng trưởng, do nợ công và mức nghèo đói tại đây vẫn ở mức cao.
-
Kinh tế Thế giới
IMF nhận định về kinh tế Nga năm 2024
10:18'
Ngày 19/4, trả lời phỏng vấn hãng thông tấn TASS, Giám đốc Bộ phận châu Âu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), ông Alfred Kammer cho hay IMF ghi nhận sự tăng trưởng khá mạnh mẽ của nền kinh tế Nga.
-
Kinh tế Thế giới
Triển vọng hợp tác kinh tế số giữa Việt Nam và LB Nga
10:14'
Ngày 19/4, tại Tổ hợp đa chức năng Hà Nội - Moskva (Incentra) ở thủ đô nước Nga, Đại sứ quán Việt Nam tại LB Nga đã tổ chức hội thảo “Triển vọng hợp tác kinh tế số Việt - Nga”.
-
Kinh tế Thế giới
Trung Quốc áp thuế đối với một loại axit nhập khẩu của Mỹ
08:15'
Ngày 19/4, Trung Quốc đã áp thuế đối với một loại axit nhập khẩu của Mỹ được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực thực phẩm, thức ăn chăn nuôi, thuốc trừ sâu và lĩnh vực y tế.
-
Kinh tế Thế giới
Trung Quốc đẩy nhanh đào tạo nhân tài kỹ thuật số
11:23' - 19/04/2024
9 cơ quan bao gồm Bộ Nhân lực và An sinh xã hội Trung Quốc mới đây đã ban hành kế hoạch hành động đẩy nhanh đào tạo nhân tài kỹ thuật số nhằm hỗ trợ phát triển kinh tế số (2024-2026).
-
Kinh tế Thế giới
Căng thẳng Iran - Israel: Iran kích hoạt hệ thống phòng không sau khi bị tên lửa tấn công
10:47' - 19/04/2024
Ngày 19/4, Iran đã kích hoạt hệ thống phòng không tại một số thành phố và đình chỉ các chuyến bay ở một số khu vực, trong đó có thành phố trung tâm Isfahan.
-
Kinh tế Thế giới
Căng thẳng Iran - Israel: Mỹ và phương Tây bổ sung trừng phạt chống Iran
10:37' - 19/04/2024
Ngày 18/4, Mỹ đã công bố các lệnh trừng phạt mới với Iran nhằm vào hoạt động sản xuất thiết bị bay không người lái (UAV), và áp đặt các hạn chế đi lại bổ sung đối với phái đoàn của Ngoại trưởng Iran.