Kim loại hiếm và những hiểm họa trong thế kỷ 21 (Phần 1)
Đầu thế kỷ 21, lo ngại về các hiện tượng đảo lộn của khí hậu do năng lượng hóa thạch, nhân loại đang tìm cách chuyển sang nền “kinh tế xanh” thân thiện với môi trường, với các công nghệ điện gió, điện Mặt trời… đang ngày càng hoàn thiện hơn.
Tuy nhiên, ẩn đằng sau cuộc chuyển đổi mô hình kinh tế mang lại hy vọng này là sự lên ngôi của một nguồn nguyên-nhiên liệu mới: các kim loại hiếm. Nhiều chiến lược gia gọi đây là “dầu mỏ” của thế kỷ 21.
Tại sao gọi kim loại hiếm là “nguyên liệu” của thế kỷ 21?Sau động cơ chạy bằng hơi nước, rồi động cơ nhiệt điện, các công nghệ “xanh” đang đưa nhân loại bước vào cuộc cách mạng năng lượng lần thứ ba. Giống như hai lần trước (dựa vào than đá và dầu mỏ), cuộc cách mạng công nghiệp lần này cũng phải dựa vào một nguồn tài nguyên thiết yếu - các kim loại hiếm.“Từ trà đến dầu mỏ, từ hạt nhục đậu khấu đến hoa tuy líp, từ nitrat đến than đá, các nguyên liệu khi nào cũng đi kèm với các khai thác quy mô lớn, các đế chế và chiến tranh. Chúng thường xuyên ngăn trở dòng chảy lịch sử. Giờ đây, đến lượt mình, các kim loại hiếm đang làm biến đổi thế giới.Không chỉ làm ô nhiễm môi trường, các kim loại hiếm còn đặt các cân bằng kinh tế và nền an ninh toàn cầu trong tình trạng nguy hiểm. Chính các kim loại hiếm đã giúp Trung Quốc củng cố vị thế hàng đầu thế giới ở thời điểm bước sang thiên niên kỷ mới, đồng thời đẩy mạnh đà suy yếu của phương Tây”.
Kim loại hiếm được khai thác khi nào và sử dụng thế nào?Theo Guillaume Pitron, “trong một thời gian dài, con người khai thác các kim loại phổ biến, như sắt, vàng, bạc, đồng, chì hay nhôm… Tuy nhiên, từ những năm 1970, người ta bắt đầu biết cách sử dụng các phẩm chất kỳ diệu về hóa học, về điện từ của hàng loạt kim loại hiếm, vốn ẩn chứa trong các loại quặng, với tỉ lệ hết sức nhỏ”.Các kim loại hiếm với những tên gọi bí ẩn như “graphite, vanadium, germanium, platinoïdes, tungstène, antimoine, béryllium, fluorine, rhénium, prométhium…” trong tự nhiên thường trộn lẫn với các quặng kim loại phổ biến nhất.
“Để chiết ra được một kg vanadium cần đến 8,5 tấn quặng, phải 16 tấn mới có được một kg cerium, 50 tấn cho một kg gallium, và phải 1.200 tấn mới có được một kg lutécium”.
Tương tự như “tinh dầu hoa hồng”, được chiết ra rất khó khăn từ hàng núi cánh hoa, để cho ra mùi hương kỳ diệu, với các tác dụng trị liệu lớn, các kim loại hiếm với trữ lượng vô cùng nhỏ, trở thành hy vọng của nền kinh tế thế kỷ 21, khi chúng không chỉ là nguyên liệu cho nền công nghệ tin học hay các công nghệ mới, mà còn là “nguồn năng lượng điện từ” quan trọng.Tác giả ghi nhận, “chúng ta đang đa dạng hóa việc sử dụng các kim loại hiếm trong hai lĩnh vực chủ chốt của cuộc chuyển đổi mô hình năng lượng: các công nghệ mà chúng ta gọi là “xanh” và kỹ thuật số.
Các công nghệ như điện gió, pin Mặt trời, xe chạy điện - sử dụng rộng rãi các kim loại hiếm - tạo ra một nguồn năng lượng không thải ra các bon, được đồng thời tải đi qua các mạng lưới điện được ca ngợi là “siêu hoàn hảo” có thể cho phép tiết kiệm đáng kể năng lượng.
Các hệ thống này được điều khiển bởi các công nghệ số - chính là các công nghệ sử dụng rất nhiều kim loại hiếm”. Tốc độ phát triển các công nghệ mới là cực kỳ mau lẹ.
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Trung Quốc: Doanh nghiệp nhà nước hoàn thành mục tiêu cắt giảm sản lượng thép và than đá
11:25' - 18/01/2018
Năm 2017, các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) trực thuộc trung ương của Trung Quốc đã hoàn thành mục tiêu cắt giảm sản lượng thép và than đá.
-
Kinh tế Việt Nam
Sản xuất kim loại tăng cao nhất trong toàn ngành công nghiệp tháng 8
14:54' - 03/09/2017
Tổng cục Thống kê vừa công bố, chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp tháng 8 ước tính tăng 8,4% so với cùng kỳ năm trước.
-
Thị trường
Các kim loại hiếm để sản xuất nam châm vĩnh cửu tăng giá
11:33' - 22/08/2017
Các kim loại hiếm chủ yếu được khai thác ở Trung Quốc để sản xuất nam châm vĩnh cửu đang tăng giá đột biến từ đầu năm đến nay.
-
Kinh tế Việt Nam
APEC 2017: Bốn thách thức đối với ngành khai khoáng
11:42' - 10/05/2017
Ngành công nghiệp khai khoáng trong khu vực APEC đang phải đối mặt với 4 thách thức lớn trong quá trình hoạt động.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Tòa án Tối cao Mỹ để ngỏ khả năng áp dụng quyền miễn trừ với cựu Tổng thống Donald Trump
08:18'
Các thẩm phán đã bày tỏ sự hoài nghi với những lập luận của cựu Tổng thống Trump về quyền miễn trừ đối với nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử mang lại thắng lợi cho đương kim Tổng thống Joe Biden.
-
Kinh tế Thế giới
Lợi thế về giá giúp Trung Quốc "giảm xóc" trước tác động của thuế quan
07:44'
Mặt bằng giá cả của Trung Quốc quá cạnh tranh đến mức nước này có thể chịu đựng bất kỳ mức thuế quan mới nào.
-
Kinh tế Thế giới
Bỉ xây dựng đảo năng lượng tái tạo đầu tiên trên thế giới
07:30'
Bỉ đang xây dựng một hòn đảo năng lượng ngoài khơi đầu tiên trên thế giới.
-
Kinh tế Thế giới
Tăng trưởng kinh tế Trung Quốc năm 2024 được nâng lên 4,8%
21:50' - 25/04/2024
Các nhà phân tích đã nâng dự báo tăng trưởng của Trung Quốc trong năm nay sau kết quả tốt hơn mong đợi trong quý đầu tiên.
-
Kinh tế Thế giới
Hàng loạt các chuyến bay tại Pháp bị hủy do đình công
15:57' - 25/04/2024
Ngày 25/4, việc di chuyển bằng đường hàng không trên khắp châu Âu đang phải đối mặt với sự gián đoạn đáng kể do các cuộc đình công tại Pháp.
-
Kinh tế Thế giới
Nga xem xét bãi bỏ thuế xuất khẩu than gắn với tỷ giá hối đoái
15:32' - 25/04/2024
Các nguồn tin cho biết Chính phủ Nga có kế hoạch bãi bỏ thuế xuất khẩu than gắn với tỷ giá hối đoái từ ngày 1/5 trong bối cảnh giá than đã giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 3 năm.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ đưa ra ưu tiên số một cho ngành vận tải vào năm 2050
08:47' - 25/04/2024
Ngày 24/4, Chính phủ Mỹ đã đặt ra mục tiêu quốc gia là cắt giảm lượng phát thải từ ngành vận chuyển hàng hóa về mức 0 vào năm 2050.
-
Kinh tế Thế giới
Giá vàng "ém mình" chờ các dữ liệu kinh tế quan trọng của Mỹ
08:24' - 25/04/2024
Giá vàng thế giới đi ngang trong phiên giao dịch 24/4, khi rủi ro từ căng thẳng ở Trung Đông giảm bớt.
-
Kinh tế Thế giới
Đàm phán hiệp ước rác thải nhựa toàn cầu bước vào giai đoạn quan trọng
15:02' - 24/04/2024
Đại diện từ 175 quốc gia bắt đầu đàm phán từ 23/4 về đề xuất hiệp ước toàn cầu để giảm ô nhiễm nhựa, vốn hiện diện ở khắp mọi nơi từ đỉnh núi đến đáy đại dương, cũng như trong máu người và sữa mẹ.