Ẩm thực ngày Tết - nét văn hóa “chảy” theo chiều dài đất nước
Sự tương đồng này được thể hiện khá rõ trong ẩm thực, đặc biệt là nghệ thuật ẩm thực ngày Tết cổ truyền.
Từ Bắc vào Nam, dù có nhiều món ăn khác nhau, cách chế biến cũng có thể không giống nhau, song mỗi món ăn đều hướng về những giá trị văn hóa truyền thống chung của đất nước và truyền tải những thông điệp chung về cuộc sống và cội nguồn.
Theo phong tục chung, Tết của người Việt Nam nhất thiết phải có mâm cỗ với các món ăn đặc biệt mà ngày thường ít có.
Mâm cỗ phải thịnh soạn, hấp dẫn với đầy đủ màu sắc, như: màu xanh của bánh chưng, màu đỏ tươi của xôi gấc, canh măng vàng, đĩa giò lụa hồng hồng… để tạo nên mâm cỗ cổ truyền đậm đà bản sắc Việt.
Trên cái nền chung ấy, khi đi dọc miền Tổ quốc những ngày Tết, chúng ta lại bắt gặp những bức tranh ẩm thực khác nhau giữa 3 miền Bắc-Trung-Nam, với những món ăn không quá cao sang về nguyên liệu, nhưng cách chế biến khác nhau xuất phát từ văn hóa vùng miền và những yếu tố khách quan liên quan đến địa lý, khí hậu, đặc sản địa phương…
Ví như ngày Tết miền Bắc, thời tiết thường giá lạnh, có lẽ vì vậy mà người miền Bắc dường như nuông chiều bản thân hơn với các món ăn ngậy béo và đầy năng lượng.
Mâm cỗ Tết miền Bắc - tinh tế và khéo léo
Đặc biệt, mâm cỗ Tết của người miền Bắc bao giờ cũng thể hiện sự tinh tế và khéo léo, chú trọng hình thức, phối hợp hài hòa giữa những món nước và món khô, giữa thịt và rau.
Trong đó mâm cỗ của người Hà Nội được đánh giá là bài bản và giữ được nét cổ truyền của người Việt.
Bánh chưng là thứ không thể thiếu không chỉ với ẩm thực ngày Tết cổ truyền miền Bắc mà còn của cả đất nước.
Bên cạnh đó, xôi gấc, giò lụa, giò xào, thịt gà, nem rán, thêm nồi cá chép hoặc cá trắm kho riềng, cùng đĩa nộm xu hào hoặc đu đủ là những món phải có trong dịp Tết.
Món nước cũng phong phú không kém: miến nấu lòng gà, chân giò hầm với măng lưỡi lợn, mọc nước… Món nào cũng đậm đà hương vị, khiến người ta cứ nhớ mãi về hương vị Tết quê hương.
Mâm cổ Tết miền Trung - có âm hưởng của sự chắt chiu, chia sẻ
Người miền Trung cũng cầu kỳ, tỉ mỉ nên các món ăn ngày Tết cũng được chăm chút kỹ lưỡng. Mâm cỗ ngày Tết của người miền Trung nhìn thấy trong đó cả âm hưởng của sự chắt chiu, chia sẻ.
Người miền Trung không có bánh chưng mà làm bánh tét, món bánh có hương vị rất gần gũi với bánh chưng.
Bên cạnh bánh tét, miền Trung cũng có nhiều loại bánh khác được đặt trên mâm cỗ ngày Tết như bánh tổ, bánh in... Ẩm thực ngày tết Miền Trung cũng không thể thiếu nem chua, thịt giấm.
Đặc biệt, tại cố đô Huế, nơi vẫn lưu giữ những món ăn từ cung đình, thì mâm cỗ Tết càng tỉ mỉ và cầu kì. Món thịt tôm chua thịt phay, nem bò lụi, chả tôm, gỏi vả lúc nào cũng phải có. Một số vùng ở miền Trung còn thêm món món bò nấu thưng, thịt nạc rim hấp dẫn.
Nếu như miền Bắc có dưa hành thì miền Trung lại đặc trưng với dưa món. Nguyên liệu của dưa món khá đơn giản, chỉ là cà rốt, đu đủ... được ngâm chua mặn, tuy nghe có vẻ dễ làm nhưng để có được hũ dưa món đầy sắc-vị thì cần sự tỉ mỉ và khéo léo.
Bởi thế, dù mộc mạc hay cao sang, những món ăn ngày Tết của miền Trung, qua bàn tay của những người phụ nữ tần tảo đều trở nên vô cùng hấp dẫn.
Mâm cổ Tết miền Nam - phản ánh nhân sinh quan, thế giới quan và sự giao lưu văn hóa
Nam Bộ nổi tiếng là vùng đất bình dị với những con người chất phác, xởi lởi, có lẽ bởi vậy, văn hóa ẩm thực ngày thường cũng như ngày Tết của miền Nam thường đơn giản hơn so với miền Bắc và miền Trung. Bánh tét, thịt kho tàu và canh khổ qua là 3 món đặc trưng trong ngày Tết của vùng Nam Bộ.
Ngày tết, người miền Bắc dùng bánh chưng, người miền Nam ăn bánh tét. Ở Nam bộ còn lưu truyền câu ca dao: “Chim kêu ba tiếng ngoài sông/ Mau lo lựa nếp hết đông tết về”. Có khá nhiều loại bánh tét như bánh tét mặn, bánh tét chay không nhân, bánh tét ngọt…
Và món ăn không thể thiếu được, dù bất luận nhà giàu hay nghèo, là thịt kho tàu - hay còn gọi là thịt kho trứng, thịt kho nước dừa là sự kết hợp hài hòa âm dương, của miếng thịt kho tàu vuông vắn với quả trứng tròn trắng tinh ngập trong nước dừa ngọt. Món này khi cúng hay ăn thường kèm với cơm trắng và dưa giá.
Món khổ qua dồn thịt cũng góp phần không nhỏ cho hương vị ẩm thực ngày tết ở miền Nam. Món canh khổ qua như là sự tiễn biệt điều khó khăn và mong chờ cho một năm mới tốt đẹp hơn với những điều may mắn sắp tới.
Đi khắp dải đất hình chữ S, từ Bắc-Trung-Nam, dù ở đâu, những món ăn ngày Tết - ngày lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt, cũng đều mang hương vị đặc trưng, độc đáo mà hài hòa, thân thuộc.
Qua hàng ngàn năm văn hiến, đời truyền đời, từng lớp người Việt đã chắt lọc được những tinh túy nhất từ thiên nhiên, từ cuộc sống đời thường để đưa lên mâm cỗ: rau quả xanh tươi mát lành, nem chả mang năng lượng cho cuộc sống, bánh mứt thể hiện sự an lành ngọt ngào…
Chính bởi thế, dù cuộc sống ngày càng bận rộn, tất bật thì vào những ngày Tết, những người con xa xứ lại tìm về quê hương, mong muốn thưởng thức một bữa ăn gia đình, hay cùng nhau bày biện mâm cơm ngày Tết.
Trong cái tươi mát của xuân mới, trong cái náo nhiệt háo hức của ngày Tết cổ truyền, hương vị của những món ăn càng làm ấm thêm lòng người, càng làm đậm đà thêm truyền thống văn hóa đặc sắc, bền bỉ của người Việt giữa những đổi thay của cuộc sống mới./.
Tin liên quan
-
Kinh tế & Xã hội
Những phiên chợ Tết có một không hai của người Việt
12:08' - 23/01/2020
Đi chợ Tết vào dịp đầu năm mới để cầu sự may mắn, suôn sẻ đã trở thành một trong những thú vui Xuân của người Việt.
-
Đời sống
Tranh Tết - nơi lưu giữ một phần hồn Việt
09:26' - 23/01/2020
Chơi tranh Tết từ lâu đã là một tập quán đẹp, một thú chơi tao nhã của người Việt và là một phần không thể thiếu trong không gian của ngày Tết cổ truyền xưa.
-
Kinh tế & Xã hội
Báo Tết - món quà tinh thần quý giá
08:12' - 23/01/2020
Đã thành thông lệ, hằng năm cứ mỗi độ xuân về, Tết đến, các cửa hàng bán báo lại rực rỡ sắc màu hơn bởi hình bìa của những tờ báo Tết. Mùa xuân dường như bắt đầu từ đấy.
Tin cùng chuyên mục
-
Đời sống
Cơ hội nhận 100% học bổng khi đăng ký đào tạo trình độ tiến sĩ tại VPI
17:29' - 19/04/2024
Từ ngày 22/4 - 22/5/2024, Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) sẽ tiếp nhận hồ sơ xét tuyển 3 nghiên cứu sinh chuyên ngành Kỹ thuật dầu khí và 3 nghiên cứu sinh chuyên ngành Kỹ thuật hóa học.
-
Đời sống
Hàn Quốc mở rộng mô hình giúp việc gia đình người nước ngoài
07:30' - 19/04/2024
Từ năm 2025, Chính phủ Hàn Quốc sẽ cho phép tiếp nhận người lao động nước ngoài trong lĩnh vực giúp việc gia đình sau khi Seoul cho triển khai thí điểm mô hình này với Philippines từ tháng 8 năm nay.
-
Đời sống
Xuất hiện mưa đá tại các huyện miền núi cao của Quảng Nam
21:41' - 18/04/2024
Chiều 18/4, dông lốc kèm theo mưa đá xuất hiện tại xã Trà Mai - Trung tâm hành chính huyện Nam Trà My. Trận mưa bắt đầu từ khoảng 14 giờ 30 phút.
-
Đời sống
Độ mặn trên sông Tiền đang giảm
16:49' - 18/04/2024
Nhờ độ mặn trên sông Tiền đang giảm nên cống Xuân Hòa tranh thủ thời cơ lấy thêm nước ngọt khi điều kiện cho phép (lấy gạn) bổ sung trữ trong nội đồng phục vụ phòng chống hạn.
-
Đời sống
MoMo lan tỏa văn hóa đọc trên môi trường số
15:15' - 18/04/2024
Đồng hành cùng “Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam”, MoMo mang đến chuỗi hoạt động đa dạng cho người yêu sách, các nhà xuất bản và nhà phát hành sách.
-
Đời sống
Giỗ Tổ Hùng Vương - nét đẹp văn hóa trong tâm thức người Việt
09:57' - 18/04/2024
Những ngày này, người Việt ở Việt Nam nói riêng, ở khắp năm châu nói chung đều thành kính hướng về Đất Tổ, nhớ đến ngày Giỗ Tổ 10 tháng 3.
-
Đời sống
Nắng nóng kéo dài, mực nước các ao, hồ ở Bình Phước xuống thấp
08:07' - 18/04/2024
Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Bình Phước cho biết, nắng nóng kéo dài trên địa bàn tỉnh khiến mực nước các ao, hồ chứa tiếp tục xuống thấp, một số hồ đã cạn kiệt.
-
Đời sống
Chật vật nước sinh hoạt ở vùng cao Lai Châu
17:41' - 17/04/2024
Thiếu nước sinh hoạt không chỉ ảnh hưởng tới đời sống sinh hoạt của người dân mà còn ảnh hưởng tới việc học tập, sinh hoạt của các cháu học sinh.
-
Đời sống
4 khu dã ngoại quanh Hà Nội cho kỳ nghỉ lễ 30/4 và 1/5
15:28' - 17/04/2024
Dịp lễ 30/4 và 1/5 này, bạn có thể cùng gia đình hay bạn bè "đi trốn" ở những điểm vui chơi gần Hà Nội dưới đây.