Dự án “Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ”: Giá đắt đối với Nga?

Máy bay Su-25 trình diễn bay tại triển lãm hàng không quốc tế Wonsan ngày 24/9/2016. Ảnh: AFP/TTXVN

Vụ máy bay Su-25 của Nga bị các chiến binh ở Idlib bắn hạ hôm 3/2 vừa qua chính là minh chứng cho điều này. Các nhóm chiến binh khủng bố "Hayet Tahrir Al-Sham" (trước đây gọi là “Jabhat al-Nusra”) đã nhận trách nhiệm gây ra vụ tấn công này.
Trong khi đó, các phương tiện truyền thông và mạng xã hội ở Arập và Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa ra phân tích với những thông tin khá khách quan cho thấy các vụ tấn công máy bay Nga (do các chiến binh thân Thổ Nhĩ Kỳ “Jaish al-Nasr” tiến hành) là một phần của quân đội Tự do Syria (SSA) thực hiện.

Ngay khi những bức ảnh và đoạn video ghi lại chi tiết vụ bắn hạ máy bay Su-25 xuất hiện trên mạng xã hội thì người phát ngôn của “Jaish al-Nasr” Mohammad Rashed cũng xác nhận điều này.
Trả lời phỏng vấn của hãng thông tấn Thổ Nhĩ Kỳ Anadolu, ông Mohammad Rashed đã nói rằng chiếc Su-25 bị bắn rơi bởi hệ thống tên lửa phòng không di động vào thời điểm chiếc máy bay này đang diễn tập "chuẩn bị tấn công vào vùng Sarakib ở phía Đông của Iblib".
Do các chiến binh “Jaish al-Nasr” đã cho rằng chiếc máy bay này thuộc lực lượng không quân Syria nên mới quyết định bắn hạ - giống như SSA đã từng cho rằng vùng Sarakiba đã bị lực lượng không quân của Tổng thống Syria Bashar al-Assad ném bom trong nhiều tuần.
Trong khi đó, hầu hết các chuyên gia Nga cho rằng lực lượng thân Thổ Nhĩ Kỳ mới được hình thành đã chủ đích bắn rơi máy bay của Nga như là một hành động trả đũa việc lực lượng không quân Nga đã tiến hành chiến dịch tại Idlib.

Các chuyên gia khẳng định, máy bay Su-25 của Nga có dấu hiệu nhận biết riêng biệt và bay ở độ cao thấp nên để nhận biết những dấu hiệu này không phải là điều khó khăn.
Đại diện chính thức của Afrin Reyzan Hedu cho rằng các chiến binh ủng Thổ Nhĩ Kỳ (bắn hạ chiếc Su-25) cũng là đại diện cho tổ chức khủng bố. Đồng thời, hãng thông tấn Anadolu trong tuần trước cũng đã vài lần thông báo rằng đại diện chính thức của Thổ Nhĩ Kỳ bày tỏ sự quan ngại về các cuộc không kích do quân đội Bashar al-Assad và lực lượng không quân của Nga với cáo buộc “tấn công vào dân thường Iblib”.
Trong khi đó, Damacus cũng thông báo rằng họ đang tiến hành các hoạt động quân sự chống các lực lượng khủng bố với sự hỗ trợ của không quân Nga tại khu vực Sarakiba và các vùng định cư khác.
Đáng lưu ý là nhóm người nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ “Jaish al-Nasr”, cũng giống như nhiều cơ cấu khác của SSA, không được liệt kê trong danh sách các tổ chức khủng bố của Nga. Và rõ ràng, các đại diện của “Jaish al-Nasr” đã được mời tới Đại hội đối thoại dân tộc ở Sochi.
Nhưng sau đó, khi tới sân bay của Sochi và nhìn thấy ở đó chỉ có cờ của Chính phủ Syria thì các đại diện này đã từ chối tham gia. Và hiện họ đang tiếp tục tiến hành các hoạt động quân sự chống chế độ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad cũng có nghĩa là chống lại các hoạt động của lực lượng không quân vũ trụ Nga đang hỗ trợ chế độ Assad.
Trong thông báo chính thức của Bộ Quốc phòng Nga, chiếc Su-25 bị bắn rơi ở vùng không nằm trong sự kiểm soát của Jaish al-Nasr mà thuộc kiểm soát của các chiến binh Jabhat al-Nusra.
Tuy nhiên, rõ ràng là việc hình thành nhóm chiến binh Jaish al-Nasr, cũng như nhiều cơ cấu quân đội khác thuộc SSA, là nhằm bí mật hỗ trợ các tổ chức khủng bố - vốn bị cấm ở Nga. Và chính Bộ Quốc phòng Nga cũng như Damacus đều không nhận biết được sự khác biệt giữa các nhóm chiến binh Jaish al-Nasr và Jabhat al-Nusra.
Mặc dù logic của chiến tranh thường được vận hành theo tiêu chuẩn nhất định, có nhiều vấn đề liên quan đến định hướng chính sách quân sự của Nga vẫn còn chưa thật sự rõ ràng.
Chuyên gia quân sự, Đại tá quân đội Vladimir Popov cho biết: “Các chuyên gia Nga hiện đang tích cực thảo luận việc ai đã đưa hệ thống phòng không di động đến đó (Thổ Nhĩ Kỳ hay Mỹ?) hay đây là những hệ thống phòng không này được thu giữ từ quân đội Syria? Tuy nhiên, hoàn toàn rõ ràng là máy bay Nga đã bị nhóm chiến binh ủng hộ Thổ Nhĩ Kỳ cố tình bắn hạ".
Theo Đại tá Vladimir Popov thì Nga "không mấy quan tâm" đến vấn đề này. Ông nói: "Moskva hiện đang phụ thuộc vào Erdogan. Đây là sự phụ thuộc về vấn đề kinh tế, có liên quan đến dự án xây dựng 'Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ'".
Điều này lý giải tại sao Nga không còn chỉ trích các hành động của Erdogan ở cấp độ chính trị. Ông Popov lưu ý thêm rằng, ngay trước khi nhóm chiến binh ủng hộ Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ máy bay Su-25 của Nga thì Ankara đã triển khai những ưu đãi về thuế đối với các công ty, xí nghiệp và các phương tiện vận tải biển tham gia quá trình xây dựng dự án "Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ". Và dư luận đều biết rõ phần lớn những công ty này đều là của Nga.